چرا اصلاح نرخ اینترنت موبایل و ثابت ضروری است؟

به گزارش اقتصاد بازار، در ابتدا و قبل از شکافتن دلایل فنی تفاوت این قیمت، باید گفت این پرسش در واقع تنها برای کاربران و برخی رسانه‌های ایرانی همچنان وجود دارد و محل ابهام است.

چون ایران تقریبا در زمره معدود کشورهای دنیاست که ضریب کاربری اینترنت سیار آن به شکلی فاحش از ضریب کاربری اینترنت ثابت بالاتر است. در دنیا همه می‌دانند که نرخ اینترنت ثابت به مراتب پایین‌تر از اینترنت موبایل است و عمده کاربران از طریق بسترهای ثابت به اینترنت دسترسی دارند.

اما به علت سیاست‌گذاری‌های نادرست و گاه سیاسی و متعاقب آن عدم سرمایه‌گذاری‌های کافی در زیرساخت‌های اینترنت ثابت، اکنون بخش عظیم کاربران اینترنت در ایران، کاربر اینترنت موبایل هستند و هر گونه تغییر تعرفه در این بخش نیز با واکنش و نارضایتی مواجه می‌شود.

پیش از این بارها دلایل زیادی در خصوص ناگزیری افزایش تعرفه ارتباطات در ایران مطرح شده که از جمله آن می‌توان به تورم‌های پی‌درپی انبوهی از کالا و خدمات، جهش نرخ دلار در برابر ارز، هزینه تحریم‌ها، افزایش حقوق و دستمزدها و … اشاره کرد که باز هم به دلایل عمدتا سیاسی در گذشته، از رشد تعرفه‌های ارتباطی متناسب با تورم و دیگر شاخص‌های اقتصادی موثر بر شرکت‌ها و اپراتورهای ارتباطی، جلوگیری شده است.

در نتیجه چنین رویکردی، آمار و ارقام رسمی نشان می‌دهد که به دلیل افزایش هزینه اپراتورهای ایرانی به دلایل تورمی و … و ثبات چندین ساله تعرفه‌ها، میزان سرمایه‌گذاری آنها روی توسعه زیرساخت‌ها در سال‌های اخیر تا یک سوم کاهش یافته است.

این مساله نیز تبعات خاص خود را دارد و آثار خود را همزمان با افزایش روز افزون کاربری، کاربران و محتوای بیشتر در حوزه اینترنتی، از طریق اشباع زیرساخت‌های موجود و متعاقب آن کاهش کیفیت و سرعت دسترسی به اینترنت نمایان کرده و همچنان نیز این روال ادامه خواهد داشت.

اما در عین حال مطالعات و مقالات خارجی به تشریح فنی و دقیق دلایل اینکه چرا اینترنت همراه گران‌تر از اینترنت ثابت است پرداخته‌اند، با این توضیح که در کشورهای مورد مطالعه، پایه دسترسی به اینترنت بر خلاف ایران روی اینترنت ثابت است و جهش‌های مستمر نرخ ارز و تورم و دستمزد و مسایل تحریمی را ندارند.

با این توضیح خاص که متوجه شرایط ایران است، برخی از مهمترین دلایل تفاوت و گرانی اینترنت همراه نسبت به اینترنت ثابت از این قرار است:

نخستین دلیل آنکه زیرساخت‌های مورد نیاز برای اینترنت تلفن همراه به مراتب پیچیده‌تر، متنوع‌تر و گران‌تر از تجهیزات اینترنت ثابت است که برخی از این موارد شامل دکل‌های تلفن همراه و تجهیزات شبکه است که در مقایسه با زیرساخت اینترنت ثابت مانند کابل‌ها و روترها، هزینه به مراتب بیشتری برای ساخت و نگهداری دارند. این هزینه نیز به شکل طبیعی اغلب در قالب تعرفه‌های بالاتر به مصرف‌کنندگان منتقل می شود.

دومین دلیل آنکه اینترنت موبایل اغلب نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در فناوری و مجوزهای طیف برای ارائه اتصالات سریع و قابل اعتماد دارد، که می‌تواند به هزینه‌های بالاتر برای ارائه دهندگان اینترنت تلفن همراه کمک کند.

به عبارت دیگر یک اپراتور قبل از هر چیز برای احیای خدمات خود، باید از طیف وسیع فرکانسی استفاده کند و مساله اینجاست که طیف نه تنها رایگان نیست بلکه به واسطه محدودیت فرکانسی بسیار گران است و مجوز و تخصیص آن از سوی دولت‌ها صورت می‌گیرد. این مجوز نیز معمولاً از طریق مزایده‌ها و مناقصه‌های میلیون‌ها و حتی میلیاردها دلاری انجام می شود. این باعث ایجاد مانعی با هزینه بالا برای ورود می‌شود که سپس به مشتریان منتقل می‌شود.

دلیل سوم اینکه پس از اعطای طیف، یک اپراتور با هزینه‌های بالای زیرساختی و راه اندازی روبرو می‌شود. آنها باید ایستگاه‌های پایه بسیاری را در سراسر کشور از داخل شهرها گرفته تا تمامی جاده‌ها و راه‌ها بسازند تا از پوشش مشتریان اطمینان حاصل کنند. این موارد همه چیز از املاک و مستغلات برای ایستگاه‌های پایه، حمل و نقل، هزینه طیف، تعمیر و نگهداری مکرر، تامین برق و امنیت و انبوهی از کارکنان و نیروهای انسانی و سایر هزینه‌های به مراتب بیشتر از اپراتورهای ثابت را شامل می‌شود.

چهارمین دلیل تفاوت و گرانی بیشتر اینترنت سیار نسبت به ثابت در تمام دنیا این است که فناوری شبکه تلفن همراه مکرر به‌روزرسانی و ارتقاءهای بسیار زیادی را تجربه می‌کند. به عنوان مثال در حال حاضر آخرین نسل۵G است که به زیرساخت‌ها و عرضه کاملاً جدید نیاز دارد. حتی زمانی که عرضه کامل شود، به‌روزرسانی‌های مکرر برای بهتر کردن فناوری انجام می‌شود. این ارتقاء نیز برای اپراتورهای موبایل بسیار گران است، که منجر به انتقال هزینه‌ها به مشتریان می‌شود.

از سوی دیگر به شکل طبیعی و مرسوم در دنیا، دسترسی و اتصال آسان و بی‌نیاز از تجهیزات خاص از سوی کاربر نهایی به اینترنت سیار در هر زمان و بدون محدودیت مکانی و سیار نیز یک عامل و مزیت رقابتی و تفاوت قیمتی میان اپراتورهای سیار و ثابت محسوب می‌شود.

و در نهایت عامل دیگر که شامل دیگر کشورها شده و در ایران رخ نمی‌دهد، این است که علاوه بر این، طرح‌های اینترنت همراه اغلب هزینه دستگاه (مانند تلفن هوشمند یا تبلت) را در تعرفه گنجانده‌اند، در حالی که طرح‌های اینترنت ثابت معمولاً هزینه دستگاه را شامل نمی‌شود. چون بسیاری از اپراتورهای موبایل دنیا تقریبا همه ساله در کنار ارایه خدمات اینترنت، گوشی‌های نسل جدید و مدرن را نیز روی خدمات خود به کاربران عرضه می‌کنند.